Wat zijn gewrichten?
Het skelet van de mens bestaat doorgaans uit 206 botten. Om te kunnen lopen, rennen, zitten, staan ofwel om te kunnen bewegen hebben we gewrichten. Een gewricht is een verbinding tussen twee of meer botten die tegen elkaar bewegen. In de meeste gewrichten zijn de uiteinden van de botten bekleed met kraakbeen ter bescherming van die botten en om ze makkelijker te laten bewegen. Rond het gewricht zit het gewrichtskapsel. Hierbinnen bevindt zich de gewrichtsholte waarin een vloeistof zit die ervoor zorgt dat botten en gewrichten soepel kunnen bewegen. Dit synoviale vloeistof kun je zien als een smeermiddel voor de gewrichten.
Ligamenten
De botten in een gewricht worden bij elkaar gehouden door gewrichtsbanden, ook wel ligamenten genoemd. Deze ligamenten worden gemaakt van sterk bindweefsel en zijn onderdeel van het gewrichtskapsel.
Spieren en pezen
Ook spieren vervullen een belangrijke rol voor onze gewrichten. Ze houden het gewrichtskapsel en de gewrichtsbanden bij elkaar en zijn verbonden met onze botten door middel van pezen. Pezen zijn gemaakt van elastisch bindweefsel. Een pees komt aan de ene kant uit het spierlichaam en zit aan het andere uiteinde vast aan het bot. Pezen bewegen met een samentrekkende spier mee, waardoor ze het bot waar ze aan vastzitten, met zich meetrekken.
Soorten gewrichten
Er zijn verschillende soorten gewrichten. Bijvoorbeeld scharniergewrichten die maar één kant op kunnen bewegen, zoals een elleboog. Een kogelgewricht bestaat uit een kogel en een kom en kan veel verschillende kanten op bewegen, zoals de schouder. In een rolgewricht rollen twee botten over elkaar heen. Een voorbeeld hiervan bevindt zich in de onderarm. Het spaakbeen en de ellepijp kunnen om elkaar heen bewegen, waardoor je je handen kunt draaien.
Klachten bewegingsapparaat
Het geheel van botten, skeletspieren, gewrichten, kapsels, kraakbeen en banden wordt aangeduid met de term bewegingsapparaat. Veel mensen hebben klachten met betrekking op het bewegingsapparaat. Bijna driekwart van de Nederlanders van 25 jaar en ouder had in 1998 een klacht van het bewegingsapparaat (bron: onderzoek RIVM)
Klachten en aandoeningen aan het bewegingsapparaat hebben meestal niet één oorzaak en kunnen gepaard gaan met veel pijn. Dit kan uiteindelijk leiden tot een verminderd functioneren bij het uitvoeren van de dagelijkse activiteiten en werk.
Wat kun je zelf doen bij gewrichtspijn?
Bij gewrichtspijn zijn rust en beweging van belang. Met behulp van een arts of therapeut kun je de passende vorm van beweging voor je eigen situatie vaststellen.
Ook gezonde voeding en het verminderen van stress hebben invloed op je lichamelijke conditie. Daarnaast kun je ervoor kiezen een voedingssupplement te gebruiken voor soepele gewrichten en om je botten, spieren en bindweefsel in goede conditie te houden.
Vitamines en supplementen voor gewrichten, botten, spieren en bindweefsel
Zoals je je kunt voorstellen spelen veel verschillende stoffen een rol bij het goed functioneren van het bewegingsapparaat. Stoffen die ook voor veel andere processen in het lichaam nodig zijn. Hieronder vind je een overzicht van voedingsstoffen die goed zijn voor je gewrichten, spieren en botten. Bij een tekort kun je deze voedingsstoffen aanvullen met een voedingssupplement.
Vitamine C is een wateroplosbare vitamine en speelt een rol in een groot aantal processen in ons lichaam. Wij mensen kunnen zelf geen vitamine aanmaken. Daarom moeten we het binnenkrijgen via onze voeding. Vitamine C zit vooral in (citrus)fruit. Vitamine C is van belang voor de samenstelling van onze botten en draagt bij tot de normale collageenvorming voor de normale werking van het kraakbeen.
Een tekort aan vitamine C kun je merken aan vermoeidheid, zwakte en spier-en gewrichtspijn.
Vitamine D is een vetoplosbare vitamine. De belangrijkste bron van vitamine D is zonlicht. Het lichaam maakt onder invloed van zonlicht vitamine D aan in de huid. Vitamine D zit ook in voeding en dan met name in vette vis. Vitamine D draagt bij aan de instandhouding van sterke botten en is belangrijk voor de opname van calcium en fosfor.
Een tekort aan vitamine D kan leiden tot een verhoogd risico op osteoporose, een aandoening waarbij de botten fragiel worden en gemakkelijk breken. Een vitamine D tekort kan ook leiden tot spierzwakte, vermoeidheid, stemmingsstoornissen en een verminderde immuniteit.
Vitamine K is een vetoplosbare vitamine, waarvan meerdere vormen bestaan. De bekendste vormen zijn vitamine K1 en vitamine K2. Vitamine K zit in vooral groene bladgroenten, fruit, zuivel, vlees, eieren en granen. Kleine hoeveelheden vitamine K2 komen voor in lever, kaas en eigeel. Vitamine K draagt bij aan de instandhouding van sterke botten.
Een vitamine K tekort kan leiden tot een verhoogd risico op botbreuken.
Calcium (kalk) is een mineraal. Het komt vooral voor in verschillende voeding, waaronder melkproducten, groente, noten en peulvruchten. Calcium is van belang voor de samenstelling van de botten.
Een calcium tekort kan leiden tot symptomen als spierpijn, spierkrampen, zwakkere of pijnlijke botten en een groter risico op botbreuken.
Fosfor (fosfaat) is een mineraal dat samen met calcium voor de stevigheid van botten en tanden zorgt. Fosfor komt in allerlei voedingsmiddelen voor, zoals zuivel, vis, vlees, volkoren granen en peulvruchten. Fosfor is van belang voor de samenstelling van de botten.
Een tekort aan fosfor is zeldzaam, omdat fosfor in veel voedingsmiddelen voorkomt en het lichaam efficiënt is in het opnemen en vasthouden van fosfor. Symptomen van een fosfortekort zijn onder andere spierzwakte, vermoeidheid, gewichtsverlies en botproblemen.
Koper is een mineraal dat betrokken is bij meerdere lichaamsfuncties. Het zit onder andere in groente, fruit, vlees, granen en cacaoproducten. Koper draagt bij tot de instandhouding van het kraakbeen.
Symptomen van een koper tekort kunnen zijn vermoeidheid, zwakte, abnormale bloedstolling en in ernstige gevallen kan het leiden tot neurologische problemen.
Magnesium is een mineraal dat betrokken is bij veel verschillende processen in ons lichaam. Het werkt veelal samen met calcium, bijvoorbeeld in de spieren. Magnesium zit in graanproducten, groene bladgroente, melkproducten, vlees, noten en peulvruchten. Magnesium speelt een rol bij de botaanmaak en draagt bij tot een normale werking van de spieren.
Een magnesiumtekort is een veelvoorkomend probleem en kan leiden tot verschillende gezondheidsproblemen. Symptomen zijn spierkrampen, vermoeidheid en prikkelbaarheid.
Mangaan is een spoorelement dat een rol speelt bij de vorming en werking van vele enzymen. Mangaan zit in (volkoren) granen, zilvervliesrijst, noten en eieren, draagt bij aan de instandhouding van sterke botten en is van belang voor de normale vorming van bindweefsel in kraakbeen en botten.
Een mangaantekort is relatief zeldzaam, maar kan verschillende gezondheidsproblemen veroorzaken. Symptomen van een mangaantekort zijn vermoeidheid, verminderde botdichtheid, gewrichtspijn en -stijfheid en spierzwakte.
Zink is een mineraal dat we binnen moeten krijgen via onze voeding. Alle cellen in ons lichaam hebben zink nodig. Met name eiwitrijke voedingsmiddelen van dierlijke herkomst zoals vlees en zuivel bevatten veel zink. Maar ook granen, bonen, noten en zaden zijn bronnen van zink. Zink speelt een rol bij de botaanmaak, draagt bij aan de aanmaak van cellen en weefsels en speelt een rol bij het opbouwen van lichaamseiwit.
Omdat zink betrokken is bij veel belangrijke lichaamsprocessen, kan een tekort leiden tot verschillende problemen. Symptomen van een zinktekort zijn vermoeidheid, verminderde botdichtheid en een verhoogd risico op osteoporose, vooral bij oudere mensen. Een tekort aan zink kan daarnaast leiden tot een vermindering van de collageenproductie, waardoor de botten en het bindweefsel minder sterk worden.
Chondroïtine is een belangrijk bestanddeel van kraakbeen. Het geeft kraakbeen de veerkrachtige karaktertrek. Ons lichaam maakt het zelf aan.
Een tekort aan chondroïtine kan niet direct worden gekoppeld aan bepaalde symptomen, maar kan bijdragen aan het verlies van kraakbeen in de gewrichten. Dit kan leiden tot gewrichtsproblemen en pijn, vooral bij oudere mensen of mensen die regelmatig zware fysieke activiteiten uitvoeren.
Chondroïtine wordt vaak gebruikt als voedingssupplement om de gezondheid van het kraakbeen te ondersteunen, met name bij mensen met gewrichtspijn en artrose.
Collageen is een eiwit dat het lichaam zelf aanmaakt. Het is een onderdeel van het bindweefsel in de huid, maar zit ook in botten, pezen, bloedvaten en kraakbeen. In het lichaam bevinden zich meerdere typen collageen. Voedingsmiddelen gemaakt van vlees, botten of (de huid van) vis bevatten veel collageen.
Een tekort aan collageen kun je merken aan verzwakte botten en gewrichten, spierpijn en stijfheid.
Eiwitten (proteïnen) zijn voedingsstoffen die ons lichaam gebruikt als brandstof, maar ook voor verschillende essentiële processen in het lichaam. We krijgen eiwitten binnen via onze voeding. Tijdens het verteringsproces worden eiwitten afgebroken tot aminozuren die door de darmen worden opgenomen. Ons lichaam maakt met deze aminozuren lichaamseigen eiwitten aan. Eiwitten dragen bij tot de instandhouding van normale botten en dragen bij tot de instandhouding en groei van de spiermassa.
Een eiwittekort kan leiden tot verminderde spiermassa en vermoeidheid.
Glucosamine is een aminosuiker dat voorkomt in kraakbeen, bindweefsel en in gewrichtsvloeistof. Ons lichaam maakt het zelf aan.
Er is geen duidelijk bewijs dat een glucosamine tekort leidt tot specifieke symptomen of gezondheidsproblemen. Het wordt ook vaak gebruikt als voedingssupplement om gewrichtspijn en ontstekingen te verminderen
MSM (methylsulfonylmethaan) is een bron van het mineraal zwavel. Zwavel komt met name voor in eiwitrijke weefsels zoals spieren, huid, haar, nagels, bindweefsel en kraakbeen. Zwavel komt veel voor in de natuur. Onze voeding bevat kleine hoeveelheden MSM.
Een tekort aan MSM is zeldzaam, maar er zijn verschillende gezondheidsproblemen die kunnen optreden als gevolg van een tekort aan zwavel in het lichaam. Voorbeelden zijn verminderde immuniteit en vermoeidheid.
Curcuma longa (ook wel geelwortel of turmeric genoemd) is lid van de gemberfamilie. De actieve stoffen in curcuma worden gewonnen uit de wortelstok en worden curcuminoïden genoemd. Curcurmine draagt onder andere bij aan soepele gewrichten en gezonde botten*.
Boswellia serrata is een boom waarvan de hars van oudsher wordt gebruikt in de Indiase ayurvedische geneeskunde. De boom groeit in droge gebieden in India en Afrika. De boswelliazuren in de hars van de boom worden toegepast als voedingssupplement en dragen onder andere bij aan soepele gewrichten*.
*Gezondheidsclaims in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie.
Persoonlijk advies
Wanneer je last hebt van je gewrichten, botten of spieren of je denkt dat je niet voldoende vitaminen en mineralen binnenkrijgt, kun je je voeding aanvullen met een voedingssupplement. Heb je hulp nodig bij het kiezen van of supplement dat het beste past bij jouw situatie en leefstijl, dan helpen onze professionals je graag!
