Hormonen spelen een cruciale rol in ons dagelijks functioneren. Ze reguleren tal van lichaamsprocessen, waaronder stofwisseling, groei, voortplanting en stemming. De balans tussen de verschillende hormonen is delicaat en kan gemakkelijk verstoord worden door verschillende factoren.
Natuurlijke factoren zoals de menstruatiecyclus, maar ook factoren waar we zelf meer invloed op hebben zoals onze leefstijl. Gelukkig kunnen we onze leefstijl verbeteren, vaak met heel eenvoudige aanpassingen. Voor we daar verder op in gaan, bekijken we eerst wat hormonen precies zijn en wat ze doen in ons lichaam.
Wat zijn hormonen en wat doen ze?
Ons lichaam is een bijzonder ingenieus en gedetailleerd geheel dat bestaat uit miljarden cellen die met elkaar samenwerken om allerlei lichaamsprocessen goed te laten verlopen. Dat samenwerken gaat niet vanzelf. Daar krijgen de cellen hulp bij van onder andere de hormonen. Hormonen worden aangemaakt door klieren in bijvoorbeeld de schildklier, de voortplantingsorganen, de bijnieren en de hypofyse (een klier in de hersenen). Vanuit deze klieren worden hormonen via de bloedbaan vervoerd door het lichaam. Ieder hormoon heeft zijn eigen en specifieke invloed op de werking van organen of weefsels. Ze zetten processen in gang of remmen juist af. Dat eerste verklaart ook de herkomst van het woord hormonen, dat in het Grieks ‘in beweging zetten’ betekent.
Hormonen kunnen opgedeeld worden in twee groepen: in wateroplosbare eiwithormonen en in vetoplosbare steroïdhormonen. Er zijn misschien wel 100 verschillende hormonen actief in het lichaam en ieder van die hormonen heeft zijn eigen taak of functie. Zo spelen schildklierhormonen een sleutelrol in het reguleren van de snelheid waarmee ons lichaam energie verbruikt. Het groeihormoon stimuleert de groei van weefsels en botten. Hormonen zoals oestrogeen, progesteron en testosteron reguleren de voortplantingsprocessen. Cortisol, ook wel het 'stresshormoon' genoemd, helpt ons om te gaan met stress, terwijl serotonine en dopamine onze stemming beïnvloeden.
De meest bekende hormonen en hun werking
Er zijn meer dan 100 verschillende hormonen werkzaam in het lichaam. Te veel om allemaal op te noemen. Daarom volgt hieronder een rijtje van de meest bekende en dominante hormonen:
- Adrenaline is een stresshormoon dat wordt afgeven wanneer je je in een gevaarlijke situatie bevindt.
- Cortisol zorgt ervoor dat we met stress om kunnen gaan en heeft een rol in het dag- en nachtritme.
- DHEA dient onder andere als bron voor de aanmaak van geslachtshormonen. Het ondersteunt het afweersysteem en het geheugen en is de tegenhanger van cortisol.
- Geslachtshormonen regelen voor de geboorte de groei van geslachtsdelen en in de puberteit zorgen ze voor veranderingen in het lichaam.
- Ghreline wordt ook wel het hongerhormoon genoemd en reguleert de eetlust.
- Groeihormoon zorgt voor groei en herstel binnen het lichaam.
- Insuline reguleert de bloedsuikerspiegel.
- Leptine speelt een rol bij het verzadigingsgevoel en is de tegenhanger van ghreline.
- Melatonine is een slaaphormoon dat een rol speelt bij het inslapen en doorslapen.
- Noradrenaline lijkt op adrenaline en heeft stimulerende werking op een bepaald deel van het zenuwstelsel.
- Oestrogeen is een geslachtshormoon en speelt onder andere een rol bij het libido en de vruchtbaarheid.
- Oxytocine wordt ook wel het knuffelhormoon genoemd. Het maakt rustig en geeft een gevoel van plezier en zorgt daarnaast voor het samentrekken van de baarmoederspier tijdens het baren.
- Progesteron is belangrijk voor de vruchtbaarheid en het verloop van de zwangerschap.
- Schildklierhormoon stimuleert de stofwisseling.
- Serotonine is betrokken bij het reguleren van de stemming.
- Testosteron is een geslachtshormoon dat de mannelijke eigenschappen versterkt en spiergroei bevordert.
Een gezonde leefstijl voor balans
Nu we weten wat hormonen zijn en wat ze doen, gaan we verder in op wat leefstijl betekent voor onze hormonen. Met deze informatie kun je eenvoudig zien of jouw leefstijl je hormoonhuishouding voldoende ondersteunt.
Voeding en hormonen
Wat we eten, heeft een directe invloed op onze hormoonhuishouding. Een gezond eetpatroon kan helpen om hormonen in balans te houden, terwijl een ongezond dieet juist tot disbalans kan leiden.
Wat hebben je hormonen precies nodig?
Gezonde vetten
Gezonde vetten, zoals die voorkomen in bijvoorbeeld noten, zaden, avocado’s en olijfolie, zijn essentieel voor de productie van sommige hormonen. Zorg dus dat er iedere dag wat gezonde vetten op je menu staan.
Eiwitten
Eiwitten leveren aminozuren die nodig zijn voor de productie van hormonen zoals insuline en groeihormoon. Het is dus belangrijk om voldoende eiwitten uit verschillende bronnen binnen te krijgen, zoals vlees, vis, eieren en plantaardige bronnen.
Suiker en koolhydraten
Een hoge inname van suiker en geraffineerde koolhydraten kan leiden tot insulineresistentie, wat de balans van insuline en andere hormonen kan verstoren. Let dus goed op de hoeveelheid suikers en koolhydraten die je binnenkrijgt. Minder koolhydraten in je maaltijden compenseer je door meer groenten toe te voegen.
Beweging en hormonen
Lichaamsbeweging heeft een enorme impact op de hormoonhuishouding. Regelmatige fysieke activiteit kan helpen om hormonen in balans te houden en de gezondheid van de gehele hormoonhuishouding te bevorderen.
Stresshormonen
Beweging kan de productie van stresshormonen verminderen en de afgifte van endorfines, gelukshormonen, bevorderen. Dit kan helpen om stress te verminderen en te ontspannen.
Geslachtshormonen
Regelmatige lichaamsbeweging kan de niveaus van reproductieve hormonen zoals oestrogeen en testosteron reguleren.
Insulinegevoeligheid
Beweging verbetert de insulinegevoeligheid, wat essentieel is voor het reguleren van de bloedsuikerspiegel.
Slaap en hormonen
Een goede nachtrust is cruciaal voor een gezonde hormoonbalans. Tijdens de slaap vinden er verschillende hormonale processen plaats die belangrijk zijn voor ons welzijn.
Melatonine en cortisol
Melatonine en cortisol reguleren het dag- en nachtritme. Tegen de avond maakt het lichaam melatonine aan om zo het lichaam voor te bereiden op de slaap. In de loop van de nacht neemt de melatonine-aanmaak af en begint het lichaam cortisol aan te maken dat ervoor zorgt dat we in de ochtend wakker worden.
Je kunt je lichaam ondersteunen door in de avond twee uur voor het slapen gaan de lichten te dimmen en te zorgen voor een donkere slaapkamer. Naast een goede slaapomgeving kun je letten op een regelmatig slaappatroon. Door elke dag op dezelfde tijd te gaan slapen en wakker te worden, ondersteun je je lichaam bij de aanmaak van melatonine en cortisol.
Groeihormoon
Het groeihormoon wordt voornamelijk tijdens de slaap aangemaakt. Dit hormoon is essentieel voor de celgroei, het weefselherstel en de spierontwikkeling. Voldoende slaap is dus van essentieel belang.
Stress en hormonen
Langdurige stress kan een negatieve invloed hebben op de hormoonhuishouding. Wanneer stress lange tijd aanhoudt, blijft het lichaam cortisol produceren, wat de balans met andere hormonen kan verstoren.
Cortisol en adrenaline
Langdurige stress zorgt voor een aanhoudende afgifte van cortisol en adrenaline. Dit kan leiden tot symptomen zoals vermoeidheid, angst en slaapstoornissen.
Schildklierhormonen
Stress kan de functie van de schildklier beïnvloeden, waardoor deze te hard of juist te langzaam gaat werken. Dit kan leiden tot klachten als vermoeidheid, gewichtstoename en somberheid.
Een gezonde hormoonhuishouding ondersteunen met supplementen
Een goed werkende hormoonhuishouding is dus essentieel voor de gezondheid en het algehele welzijn. Wil je je hormoonhuishouding extra ondersteuning geven, dan kun je kiezen voor een supplement. Zink en vitamine B6 hebben bijvoorbeeld een directe invloed op de hormoonhuishouding, terwijl andere voedingsstoffen een meer indirecte invloed hebben.
Zink
Zink is een mineraal dat we binnen moeten krijgen via onze voeding. Het heeft verschillende essentiële functies in het lichaam. Zink ondersteunt onder andere het immuunsysteem en draagt bij tot een normale vruchtbaarheid en voortplanting.
Vitamine B6
Ook vitamine B6, ook wel pyridoxine genoemd, speelt een rol bij verschillende belangrijke processen in het lichaam. Zo draagt het bij aan de geestelijke veerkracht, heeft het een positieve invloed op het immuunsysteem en reguleert het mede de activiteit van hormonen.
Hormonen in balans
Dat onze levensstijl een diepgaande invloed heeft op onze hormoonhuishouding mag duidelijk zijn. Kleine veranderingen in je leefstijl kunnen vaak al een groot verschil maken. Door bewuste keuzes te maken op het gebied van voeding, beweging, slaap en stressmanagement, kunnen we onze hormonale balans ondersteunen en onze algehele gezondheid en ons welbevinden verbeteren.
Wil je naast je het aanpassen van je leefstijl, je hormoonhuishouding ondersteunen met een voedingssupplement, dan helpen we je graag kiezen welk supplement het beste bij jouw situatie past. Lees hier meer over supplementen voor de hormoonhuishouding.
